ویندوز سرور چیست؟

شرکت مایکروسافت سیستم‌عامل ویندوز را در چند نوع عرضه می‌کند که دو مورد از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1. ویندوز عادی (Windows)؛ مختص کامپیوترهای شخصی
2. ویندوز سرور (Server Windows)؛ مختص کامپیوترهای سرور

ویندوزهای عادی با ویندوزهای سرور هم‌نسل خود شباهت‌های ظاهری زیادی دارند، اما کاربردهای‌شان بسیار متفاوت است. نسخه‌های عادی ویندوز (مثل ویندوز ایکس‌پی، ویندوز ۷، ویندوز ۸ و ویندوز ۱۰) برای کارهای روزمره شخصی و اداری طراحی شده‌اند و از سخت‌افزارهای به‌نسبت محدودتری پشتیبانی می‌کنند. کامپیوتری که یکی از نسخه‌های عادی ویندوز روی آن نصب شده است برای گرافیک، برنامه‌نویسی، جستجو در وب، تایپ، حسابداری و بسیاری دیگر از کارهای خانگی، شرکتی و اداری مناسب است. ویندوز عادی حتی برای ایجاد شبکه‌های محلی‌ کوچک یا خانگی (با نهایتا ۲۰ گره) نیز کارایی دارد. اما اگر به‌جای کامپیوتر معمولی، یک سرور داشته باشید و شبکه‌تان شبکه بزرگی باشد، ویندوز عادی دیگر پاسخگوی نیازهای‌تان نیست.

.

سرور، کامپیوتر معمولا قدرتمندی است که برای سرویس‌دهی به کلاینت‌های شبکه به کار می‌رود (کلاینت‌ها یعنی کامپیوترها و دیگر تجهیزاتی که از سرور شبکه، خدمات دریافت می‌کنند). سرورها وظایف سنگینی به عهده دارند و گاهی باید به صدها و شاید هزاران کلاینت خدمات ارائه دهند. هرچه شبکه بزرگ‌تر و سازوکارها سنگین‌تر و پیچیده‌تر باشند، سرور نیز باید سخت‌افزارهای قدرتمندتری داشته باشد. پس سیستم‌عاملی که روی سرور نصب می‌شود باید بتواند از سخت‌افزارهای قدرتمند سرور پشتیبانی کند و از قابلیت‌های لازم برای مدیریت کامپیوترها و تجهیزات متعدد شبکه برخوردار باشد. ویندوز سرور (Windows Server) برای همین منظور طراحی شده‌‌ است. برای داشتن اطلاعات بیشتر در زمینه سرور و انواع آن می توانید مقاله سرور چیست را بررسی کنید.

پادکست با موضوع تفاوت ویندوز سرور و ویندوز دسکتاپی

۱- اخبار تکنولوژی

استفاده از حافظه رم گوشی برای ذخیره سازی اطلاعات با فناوری RAMDISK توسط کمپانی شیائومی، طرح جدید گوگل برای رفع باگ دستگاه‌های اندرویدی، معرفی حافظه SD یک ترابایتی توسط وسترن دیجیتال، بخشی از خبرهای فناوری این پادکست است.

۲- پرونده ویژه:

• فرق ویندوز سرور با ویندوز معمولی
• سرویس ها و نرم افزارهای مدیریتی ویندوز سرور
• امکانات و ویژگی های ویندوز سرور

۳- مناسبت‌های ماه:

زمان‌بندی این پادکست در جدول زیر آمده است:

فرق ویندوز سرور با ویندوز معمولی

شاید ظاهر ویندوز سرور با ویندوزهای معمولی هم‌نسل خود تفاوت چندانی نداشته باشد. چون بنیان برنامه‌نویسی هر دو نوع ویندوز مشترک است، بسیاری از قابلیت‌های‌شان با هم مشترک است. به همین علت برنامه‌هایی مثل مرورگر وب و ویرایشگر تصویر را می‌توان روی هر دو نوع ویندوز دانلود و نصب کرد. حتی محیط دسکتاپ آن‌ها و از جمله نوار وظایف، دکمه استارت و چینش اجزای صفحه‌ شبیه هم است و برنامه‌های بومی ویندوز مثل Notepad در ویندوز سرور نیز به چشم می‌خورد. اما تفاوت‌های کاربردی ویندوز عادی با ویندوز سرور نیز بسیار است. برخی از ویژگی‌های خاص ویندوز سرور را می‌توان چنین فهرست کرد:

ویندوز سرور نرم‌افزارهای مدیریت سازمانی دارد

چون برای کسب‌وکارها و محیط‌های بزرگ و سازمانی (Enterprise) طراحی شده است، نرم‌افزارهای سازمانی متعددی دارد. برخی از امکانات برای این منظور چنین است:

• اکتیو دایرکتوری (Active Directory): اکتیو دایرکتوری یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های آن، متشکل از چند سرویس مختلف است که برای مدیریت کامپیوترها و دیگر تجهیزات متصل به شبکه به کار می‌روند. مدیر شبکه برای ایجاد دامنه‌ها و کاربرها در شبکه و اعطای مجوزهای گوناگون به آن‌ها از اکتیو دایرکتوری استفاده می‌کند. مثلا او می‌تواند چندین کاربر را که وظایف یکسانی دارند، درون یک گروه جای دهد و مجوز دسترسی این گروه را طوری تعیین کند که فقط به دایرکتوری‌های خاصی روی سرور دسترسی داشته باشند. اکتیو دایرکتوری برای سازمان‌دهی کاربران پرشمار در شبکه‌های بزرگ، بسیار مهم است. برای آشنایی با اکتیو دایرکتوری مطالعه مقاله “اکتیودایرکتوری و مزایای استفاده از آن” را مطالعه نمایید.
• پروتکل پیکربندی هاست پویا (DHCP): پروتکل پیکربندی هاست پویا یا DHCP (مخفف Dynamic Host Configuration Protocol) به‌طور خودکار به هر یک از تجهیزات متصل به شبکه، یک آدرس آی‌پی منحصربه‌فرد اختصاص می‌دهد. در صورت استفاده از DHCP لازم نیست مدیر شبکه به‌صورت دستی به تک‌تک تجهیزات شبکه آدرس آی پی اختصاص دهد. پس DHCP آدرس‌دهی به گره‌های شبکه را تسهیل و تسریع و از مشکلاتی همچون تخصیص آدرس‌ آی‌پی تکراری جلوگیری می‌کند. خوندن مقاله “DHCP چیست و چگونه کار می کند؟” را پیشنهاد می‌دهیم.
• سرور فایل (File Server): سرور فایل (File Server) را می‌توان سیستم ذخیره‌سازی متمرکزی دانست که سیستم‌ها و کاربران متعدد شبکه می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. معمولا شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ به چنین قابلیتی نیاز دارند فلذا این امکان در ویندوز سرور پیش‌بینی شده است. کاربرانی که وظایف کاری مرتبطی دارند، در صورت داشتن مجوز‌های مربوطه، می‌توانند فایل‌های‌شان را با استفاده از File Server در شبکه به اشتراک بگذارند. برای آشنایی با فایل سرور و نحوه راه اندازی آن در ویندوز سرور مقاله “فایل سرور چیست؟” را مطالعه نمایید.

.

• خدمات چاپ (Print Services): با کمک این خدمات می‌توانید سرور چاپ و وظایف پرینتر شبکه را یک‌جا متمرکز کنید. اگر موسسه یا شرکتی در یک ساختمان چند چاپگر داشته باشد، پیکربندی همه آن‌ها برای تمام کامپیوترها وقت زیادی از کارکنان آی‌تی می‌گیرد. اما با ایجاد یک سرور چاپ یا Print Server می‌توان به‌راحتی چاپگرها را با کامپیوترها مرتبط کرد. با کمک سرور چاپ همچنین می‌توان بر صف‌های پرینت نظارت داشت و مثلا اعلان توقف پردازش صف‌های پرینت را دریافت کرد. برای آشنایی با رول پرینت سرور و نحوه نصب و راه اندازی آن در اکتیودایرکتوری ویندوز سرور ۲۰۱۹، مقاله “پرینت سرور چیست؟” را مطالعه نمایید.
• خدمات به‌روزرسانی (WSUS): یک برنامه کامپیوتری و سرویس شبکه است که برای مدیریت توزیع وصله‌های محصولات مایکروسافت در محیط‌های شرکتی و سازمانی استفاده می‌شود. تصور کنید شبکه شما از کامپیوترهای متعددی تشکیل شده است که سیستم‌عامل‌های مختلفی دارند. مثلا برخی از آن‌ها با ویندوز ۷، برخی با ویندوز ۱۰ و برخی حتی با ویندوز سرور کار می‌کنند. همه این سیستم‌عامل‌ها باید همیشه به‌روز باشند تا حتی‌الامکان از تهدیدهای سایبری مصون بمانند. طبیعتا اگر کارکنان بخش آی‌تی بخواهند وصله‌های امنیتی را به‌صورت دستی روی تک‌تک کامپیوترها نصب یا آن‌ها را آپدیت کنند، زمان زیادی از دست خواهدرفت. اما با کمک WSUS می‌توان به‌روزرسانی‌ها را در بازه‌های زمانی از پیش تعیین شده، به‌طور خودکار روی همه یا گروه مشخصی از کامپیوترها نصب کرد.

موارد فوق تنها برخی از امکانات خاص هستند. نسخه‌های عادی ویندوز این قابلیت‌ها را به‌صورت بومی ندارند اما می‌توان برخی از آن‌ها را روی نسخه عادی ویندوز نیز نصب کرد.

ویندوز سرور محدودیت‌های سخت‌افزاری کمتری دارد

برای بسیاری از مردم مهم نیست که کامپیوترشان حداکثر چه مقدار حافظه رم قبول می‌کند. مثلا سیستم‌عامل Windows 10 Pro تا ۲ ترابایت حافظه رم می‌پذیرد، هرچند اکثر کاربران به بیش از ۳۲ گیگابایت حافظه رم نیازی ندارند.

اما ویندوز سرور تا ۲۴ ترابایت حافظه رم را پشتیبانی می‌کند. همچنین می‌توانید تا ۶۴ سی‌پی‌یو را هم‌زمان به کار بگیرید، حال آن‌که با ویندوز ۱۰ پرو حداکثر می‌توان دو پردازنده را هم‌زمان به کار گرفت.

درست است که برای بسیاری از کاربران، این مقدار حافظه رم و این تعداد سی‌پی‌یو غیرضروری به نظر می‌رسد اما برخی حوزه‌های کاری واقعا به چنین سخت‌افزارهایی نیاز دارند. دستگاه‌های سرور در سازمان‌ها و مراکز تجاری گاهی به صدها و هزاران کاربر خدمات مهمی ارائه می‌دهند و لذا باید توان محاسباتی زیادی داشته باشند. برای مثال، یک دستگاه سرور که چندین ماشین مجازی اجرا می‌کند باید حافظه رم زیادی داشته باشد تا بتواند همه آن‌ها را هم‌زمان و بی‌وقفه اجرا کند.

برنامه‌ها و امکانات غیرضروری ندارد

مخصوص محیط‌های کاری جدی طراحی شده است و به همین علت بسیاری از ابزارهای ویندوز عادی در نسخه سرور به چشم نمی‌خورد. مثلا ویندوز سرور ۲۰۱۶ و ۲۰۱۹ نه مرورگر Edge دارند، نه Microsoft Store، نه کورتانا و نه بسیاری دیگر از ابزارهای دم‌دستی ویندوز ۱۰ را. برنامه‌هایی مثل Your Photo نیز در ویندوز سرور نیست.

برخی از اپلیکیشن‌های ویندوزی پیش از آن‌که روی کامپیوترتان نصب شوند، بررسی می‌کنند تا ببینند آیا ویندوزتان عادی است یا سرور؛ چون برخی از اپلیکیشن‌های ویندوز روی ویندوز سرور کار نمی‌کنند.

ویندوز سرور به‌طور پیش‌فرض محدودتر از نسخه‌های عادی است. مرورگر پیش‌فرض ویندوز سرور، اینترنت اکسپلورر است، اما تنظیمات امنیتی سخت‌گیرانه‌تری دارد که منطقی است، زیرا حمله هکرها به یک سرور معمولا زیان‌بارتر از حمله به یک کامپیوتر شخصی است. پس سیستم‌عامل سرور نیز باید امن‌تر باشد.

برای آشنایی با وب سرور، مطالعه مطلب”وب سرور چیست؟” پیشنهاد می‌شود.

ویندوز سرور از ویندوز عادی گران‌تر است

همانطور که از محصولات رده تجاری انتظار می‌رود، ویندوز سرور، سیستم‌عامل ارزانی نیست و از ویندوز گران‌تر است. البته خدمات و برنامه‌های ویندوز سرور را از سرویس ابری آژور (Azure) نیز می‌توان دریافت کرد تا برخی هزینه‌ها را کاهش داد. پیش‌تر، مجموعه‌های تجاری/سازمانی ویندوز سرور را روی سرورهای فیزیکی و اختصاصی خودشان نصب می‌کردند. طبیعتا سرورهای فیزیکی سخت‌افزارهای قدرتمندتر و البته گران‌‌قیمتی دارند. اما مایکروسافت از چند سال پیش گزینه دیگری هم ارائه داده است و آن، اجرای ویندوز سرور در سرویس ابری آژور (Azure) است.

اولین ویندوز مختص سرورها در سال ۱۹۹۳ منتشر شد. این نسخه Windows NT 3.1 نام داشت. نسخه‌های دیگر ویندوز اعم از نسخه دسکتاپ و سرور تا سال ۱۹۹۶ تحت نام NT وارد بازار شدند. اما از فوریه ۲۰۰۰ این رویه تغییر کرد و مایکروسافت در عنوان تمام سیستم‌عامل‌های خود، عدد سال انتشار آن‌ها را به کار برد. بدین ترتیب، سال ۲۰۰۰ در نام‌گذاری نسخه‌‌ سرور ویندوز مایکروسافت از عبارت Windows 2000 Server استفاده شد. نسخه‌های بعدی که پس از آن منتشر شدند به‌ترتیب Windows Server 2003، Windows Server 2003 R2، Windows Server 2008، Windows Server 2008 R2، Windows Server 2012، Windows Server 2012 R2، Windows Server 2016 و Windows Server 2019 نام داشتند.

در حال حاضر، Windows Server 2019 جدیدترین نسخه است. طبیعتا این نسخه نیز در مقایسه با نسخه‌های پیشین ویژگی‌ها و قابلیت‌های جدیدی دارد. مدیریت بهتر سرورها و خوشه‌ها، بهبود تمهیدات امنیتی، اجرای برخی از نسخه‌های لینوکس در ماشین مجازی محافظت شده، افزایش سرعت و ایمنی وب‌گردی و رمزنگاری شبکه برخی از ارتقاهای صورت گرفته در ویندوز سرور ۲۰۱۹ است.